Trong hành trình thỉnh kinh, một trong những thử thách khó vượt qua nhất là Hỏa Diệm Sơn – ngọn núi lửa cháy rực, thiêu đốt tất cả. Không có con đường vòng nào khác, thầy trò Đường Tăng buộc phải đi qua. Trí tuệ thần thông của Tôn Ngộ Không cũng bất lực. Chỉ đến khi mượn được Quạt Ba Tiêu của Thiết Phiến công chúa, ngọn lửa mới bị dập tắt. Đây không chỉ là một chi tiết ly kỳ, mà còn là một ẩn dụ sâu xa về cách đối diện và chuyển hóa sân hận trong tâm con người.
Hỏa Diệm Sơn với ngọn lửa hừng hực chính là biểu tượng của sân – một trong ba độc tham, sân, si. Lửa sân có thể thiêu đốt không chỉ bản thân mà còn lan ra, làm hại người khác. Trong đời sống, cơn giận cũng như lửa, bùng lên dữ dội, có thể phá hủy mọi thành quả tu tập.
Việc thầy trò không thể tránh con đường qua núi lửa cho thấy: sân hận không thể né tránh, chỉ có thể trực diện và hóa giải.
Điều kỳ lạ là không phải nước, không phải thần thông, mà chính Quạt Ba Tiêu mới dập được lửa. "Ba Tiêu" vốn là cây chuối, với lá to, rỗng không, từng bẹ quấn vào nhau mà không có lõi thật. Đây chính là hình ảnh tượng trưng cho tánh không – vô ngã.
Sân hận chỉ được dập tắt bằng vô ngã. Khi tâm còn chấp ngã, còn bám vào "ta" và "của ta", ngọn lửa sân sẽ còn chỗ để bùng cháy. Nhưng khi tâm trở nên rỗng rang, nhẹ nhàng, không còn chỗ bám cho bản ngã, lửa sân tự nhiên lụi tàn.
Chủ nhân của Quạt Ba Tiêu là Thiết Phiến công chúa – vốn là vợ của Ngưu Ma Vương. Bà trước hết từ chối cho mượn, thậm chí nhiều lần xung đột với Ngộ Không. Nhưng cuối cùng, bà cũng trao quạt, cho thấy: ngay cả những tập khí khó buông (lòng chấp thủ, giận dữ, tham muốn) cũng có thể được chuyển hóa bằng lòng kiên nhẫn và trí tuệ.
Sự xuất hiện của Thiết Phiến công chúa nhắc rằng vô ngã không phải thứ dễ dàng đạt được, mà là kết quả của sự đấu tranh, buông bỏ dần dần.
Tôn Ngộ Không với trí tuệ và thần thông vốn vô song, nhưng đối diện với Hỏa Diệm Sơn vẫn bất lực. Đây là lời nhắc quan trọng: không thể lấy lửa dập lửa. Tức là, không thể dùng giận dữ để hóa giải giận dữ, cũng không thể dùng bạo lực để chấm dứt bạo lực.
Chỉ có một con đường duy nhất: dùng sự rỗng không, vô ngã và từ bi để làm mát ngọn lửa sân. Quạt Ba Tiêu không phải vũ khí công phá, mà là phương tiện làm dịu, làm mát – chính là ẩn dụ cho từ bi và trí tuệ.
Hỏa Diệm Sơn là hình ảnh của chính những cơn giận trong lòng chúng ta. Quạt Ba Tiêu chính là sự tỉnh thức, vô ngã, biết buông bỏ chấp ngã để tâm được mát mẻ.
Khi giận dữ, ta thường muốn phản ứng ngay, nhưng phản ứng ấy chỉ thêm lửa vào lửa.
Khi biết dừng lại, thở, buông bỏ "cái tôi bị xúc phạm", ta đang cầm trong tay chiếc Quạt Ba Tiêu.
Khi nuôi dưỡng từ bi và tâm rỗng rang, lửa sân tự nhiên lụi tàn, không cần cưỡng chế.
Quạt Ba Tiêu trong Tây Du Ký không chỉ là một bảo vật thần kỳ, mà là biểu tượng của phương thuốc chữa lành sân hận: vô ngã và từ bi. Hỏa Diệm Sơn nhắc ta rằng sân hận là chướng ngại không thể tránh, nhưng cũng là cơ hội để trưởng thành tâm linh.
Mỗi khi ta đối diện với giận dữ, nếu biết dùng "chiếc quạt vô ngã", ta có thể dập tắt ngọn lửa ấy và bước tiếp trên hành trình giác ngộ.